Những tập tục kiêng cữ ngày đầu xuân
Thảo luận với VnExpress.net , tấn sĩ Nguyễn Đệ , giảng viên khoa Văn hóa học , Đại học Văn hóa TP HCM cho biết , trong hoàn cảnh sống người dân Việt , Tết nguyên đán được xem là thời khắc rất quan yếu. Giá như ngày Mùng Một Tết bắt đầu một mùa xuân mới của đất trời , thì đối với con người nó Hữu ý nghĩa bắt đầu của một chu trình sống , làm việc cũng như một chu trình tính cách mới.
Không biết tự bao giờ những tập tục ngày đầu xuân này đã chiếm vị trí quan yếu trong văn hóa cũng như tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Hiện nay , con người đương đại vẫn truyền tai nhau giữ nét truyền thống này như một phương thức linh tính để hộ thân trước những điều bất trắc , điềm “gở” , đồng thời chủ động đón điều lành đến nhà.
Đề cập riêng về hệ quả của việc Tuân theo hay không những điều kiêng cữ này , tấn sĩ Đệ ý rằng , nó tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng riêng của từng người , từng gia đình. Bởi trên thực tiễn chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của nó. Nhưng ông để ý , việc thông hiểu các tập tục này sẽ giúp người ta biết cách cư xử sao cho tế nhị , tránh gây hiểu lầm , khó xử trong các mối quan hệ.
Xuân Tân Mão 2011 đang đến gần , ông Đệ cũng chia sẻ 14 điều kiêng cữ phổ quát trong ngày tết ở nước ta như sau:.
Dân gian ý rằng nếu quét nhà vào 3 ngày đầu năm thì cả năm đó gia đình sẽ nghèo khó , khánh kiệt. Hoặc có khả năng quét nhà nhưng tập để rác ở một góc nhà chứ không hốt đi.
Riêng ở nam bộ châu phi người ta còn ý rằng sau khi dọn dẹp phải cất hết chổi , bởi nếu trong ngày tết bị mất chổi là điềm gở , cả năm đó nhà sẽ bị trộm vào vét sạch của cải.
Tết nguyen dan được làm gọi là “Tết Cả” , là ngày vui nhất của một năm , Hữu ý nghĩa rất thiêng liêng khai mạc cho một vận hội mới của đất trời , của con người và cả dân tộc. Vì thế dù gia đình có tang cũng phải tạm gác chuyện buồn để hòa chung với niềm vui toàn dân tộc. Do vậy có tục lệ cất khăn tang trong ba ngày tết , tức là nhà có đại tang kiêng đi chúc Tết , lì xì bà con , xóm giềng , còn ngược lại bà con xóm giềng lại cần đến chúc Tết và yên ủi gia đình xấu số đó.
Trường hợp gia đình có người chết vào ngày 30 tháng Chạp mà gia đình có khả năng định liệu được thì nên an táng cho kịp trong ngày đó. Đa số các gia đình kiêng để sang ngày mùng Một đầu năm. Còn nếu tạ thế đúng Mùng Một Tết thì chưa phát tang vội nhưng phải Dự bị mọi thứ để sáng Mùng Hai làm lễ phát tang.
Người ta rất kỵ người khác đến xin lửa nhà mình. Vì quan niệm lửa là đỏ , là gặp dịp tốt , cho người khác cái may trong ngày Mùng Một Tết thì cả năm đó trong nhà sẽ gặp nhiều điều xui rủi như làm nhằm nhè lỗ , trong nhà lủng củng , ra đường hay gặp tai vạ.
Ngoài ra , cũng kiêng cho nước đầu năm vì nước được ví như nguồn tài lộc , nguồn công năng cho gia đình. Ví như cho nước thì sẽ bị mất “lộc”.
Bởi quan niệm này nên ngay từ những ngày cuối năm , dân gian luôn chủ động đưa nước đầy ắp lu vại , lửa hồng trong bếp để tránh phải đi xin mấy ngày đầu năm.
Người xưa dạy , không nên vay hoặc cho tiền nong , đồ đoàn vào những ngày đầu năm mới vì sẽ khiến gia đình rơi vào cảnh túng cả năm. Điều kiêng cữ này khởi hành từ quan niệm ngày đầu xuân con người mở cửa để đón lộc vào nhà , còn nếu cho mượn hoặc trả giống như “dâng” tài lộc vào tay khác.
Là những loài mà tên của nó gắn liền với những điều không may lành như “trượt vỏ chuối”….
Vỡ bát đĩa , ấm chén hoặc cãi nhau , chửi tục , khóc lóc , buồn tủi , nói điều xui rủi…sẽ khiến gia đình Không hòa thuận , chia rẽ.
Theo quan niệm của người xưa , màu đen và trắng là màu của tang lễ , mệnh một chóc. Thay vào đó nên mặc đồ màu hồng , đỏ , vàng , xanh... tạo nên sự háo hức và một tinh thần tốt để đón chào năm mới.
Xuất phát từ phong tục xông nhà xông , xông nhà đầu năm , người đi hàng đầu bước vào nhà ai trong ngày Mùng Một Tết chính là người quyết định đem lại sự gặp dịp tốt hoặc xui xẻo cho gia đình ấy trong cả năm. Vì thế người ta nên tránh đi chúc Tết vào sáng Mùng Một nếu không được người chủ nhà mời vì sợ sẽ mang đến điều không thuận hoà gia đình đó.
Vì ngày sinh của thần Thủy là ngày 1 , 2 tháng Giêng Âm lịch , từ thời gian này nên tránh giặt quần áo trong hai ngày này để phòng xui xẻo.
Không treo tranh khóc lóc , đánh ghen , hoạ nạn. Ngược lại nên dùng những bức tranh biểu lộ sự gặp dịp tốt , no ấm như đàn lợn , gà , em bé , vàng bạc….
Một số gia đình kiêng mở tủ vào ngày Mùng Một Tết do tin rằng mở tủ lấy tài sản tức là “tống tiễn” tài lộc ra khỏi nhà. Do vậy , người lớn thường nhắc trẻ mỏ cần lấy sẵn đồ đoàn , quần áo diện ngày đầu năm ra ngoài trước lúc giao thừa. .
Bởi đây là phong thái của người chết , người bệnh , nên chụp hình hoặc chúc Tết bấy chừ không khác nào “rủa” họ bệnh tật , chết chóc cả năm. Ngoại trừ trường hợp nằm để tạo dáng chụp ảnh….
Người Việt thường tin rằng Mùng 5 là ngày nguyệt kỵ không phù hợp cho xuất hành. Chẳng thế mà ca dao Việt Nam có câu: "Mồng năm , mười bốn , hăm ba. Đi tới trước chơi cũng thiệt nữa là đi buôn".
Ở vùng quê Việt Nam và một số gia đình gốc Hoa , người ta kỵ việc xõa tóc của các thiếu nữ. Họ ý rằng tóc xõa rũ rượi gợi lên liên quan đến những hình ảnh ma quỉ , âm phủ. Do vậy , tốt nhất , vào những ngày này , phụ nữ nên chọn các kiểu tóc buộc , tết , kẹp gọn gàng khi ra đường. Tuy nhiên theo ghi nhận của tấn sĩ Nguyễn Đệ , tập tục này không phổ quát lắm.
Thi Ngoan.
Không biết tự bao giờ những tập tục ngày đầu xuân này đã chiếm vị trí quan yếu trong văn hóa cũng như tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Hiện nay , con người đương đại vẫn truyền tai nhau giữ nét truyền thống này như một phương thức linh tính để hộ thân trước những điều bất trắc , điềm “gở” , đồng thời chủ động đón điều lành đến nhà.
Đề cập riêng về hệ quả của việc Tuân theo hay không những điều kiêng cữ này , tấn sĩ Đệ ý rằng , nó tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng riêng của từng người , từng gia đình. Bởi trên thực tiễn chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của nó. Nhưng ông để ý , việc thông hiểu các tập tục này sẽ giúp người ta biết cách cư xử sao cho tế nhị , tránh gây hiểu lầm , khó xử trong các mối quan hệ.
Xuân Tân Mão 2011 đang đến gần , ông Đệ cũng chia sẻ 14 điều kiêng cữ phổ quát trong ngày tết ở nước ta như sau:.
Dân gian ý rằng nếu quét nhà vào 3 ngày đầu năm thì cả năm đó gia đình sẽ nghèo khó , khánh kiệt. Hoặc có khả năng quét nhà nhưng tập để rác ở một góc nhà chứ không hốt đi.
Riêng ở nam bộ châu phi người ta còn ý rằng sau khi dọn dẹp phải cất hết chổi , bởi nếu trong ngày tết bị mất chổi là điềm gở , cả năm đó nhà sẽ bị trộm vào vét sạch của cải.
Tết nguyen dan được làm gọi là “Tết Cả” , là ngày vui nhất của một năm , Hữu ý nghĩa rất thiêng liêng khai mạc cho một vận hội mới của đất trời , của con người và cả dân tộc. Vì thế dù gia đình có tang cũng phải tạm gác chuyện buồn để hòa chung với niềm vui toàn dân tộc. Do vậy có tục lệ cất khăn tang trong ba ngày tết , tức là nhà có đại tang kiêng đi chúc Tết , lì xì bà con , xóm giềng , còn ngược lại bà con xóm giềng lại cần đến chúc Tết và yên ủi gia đình xấu số đó.
Trường hợp gia đình có người chết vào ngày 30 tháng Chạp mà gia đình có khả năng định liệu được thì nên an táng cho kịp trong ngày đó. Đa số các gia đình kiêng để sang ngày mùng Một đầu năm. Còn nếu tạ thế đúng Mùng Một Tết thì chưa phát tang vội nhưng phải Dự bị mọi thứ để sáng Mùng Hai làm lễ phát tang.
Người ta rất kỵ người khác đến xin lửa nhà mình. Vì quan niệm lửa là đỏ , là gặp dịp tốt , cho người khác cái may trong ngày Mùng Một Tết thì cả năm đó trong nhà sẽ gặp nhiều điều xui rủi như làm nhằm nhè lỗ , trong nhà lủng củng , ra đường hay gặp tai vạ.
Ngoài ra , cũng kiêng cho nước đầu năm vì nước được ví như nguồn tài lộc , nguồn công năng cho gia đình. Ví như cho nước thì sẽ bị mất “lộc”.
Bởi quan niệm này nên ngay từ những ngày cuối năm , dân gian luôn chủ động đưa nước đầy ắp lu vại , lửa hồng trong bếp để tránh phải đi xin mấy ngày đầu năm.
Người xưa dạy , không nên vay hoặc cho tiền nong , đồ đoàn vào những ngày đầu năm mới vì sẽ khiến gia đình rơi vào cảnh túng cả năm. Điều kiêng cữ này khởi hành từ quan niệm ngày đầu xuân con người mở cửa để đón lộc vào nhà , còn nếu cho mượn hoặc trả giống như “dâng” tài lộc vào tay khác.
Là những loài mà tên của nó gắn liền với những điều không may lành như “trượt vỏ chuối”….
Vỡ bát đĩa , ấm chén hoặc cãi nhau , chửi tục , khóc lóc , buồn tủi , nói điều xui rủi…sẽ khiến gia đình Không hòa thuận , chia rẽ.
Theo quan niệm của người xưa , màu đen và trắng là màu của tang lễ , mệnh một chóc. Thay vào đó nên mặc đồ màu hồng , đỏ , vàng , xanh... tạo nên sự háo hức và một tinh thần tốt để đón chào năm mới.
Xuất phát từ phong tục xông nhà xông , xông nhà đầu năm , người đi hàng đầu bước vào nhà ai trong ngày Mùng Một Tết chính là người quyết định đem lại sự gặp dịp tốt hoặc xui xẻo cho gia đình ấy trong cả năm. Vì thế người ta nên tránh đi chúc Tết vào sáng Mùng Một nếu không được người chủ nhà mời vì sợ sẽ mang đến điều không thuận hoà gia đình đó.
Vì ngày sinh của thần Thủy là ngày 1 , 2 tháng Giêng Âm lịch , từ thời gian này nên tránh giặt quần áo trong hai ngày này để phòng xui xẻo.
Không treo tranh khóc lóc , đánh ghen , hoạ nạn. Ngược lại nên dùng những bức tranh biểu lộ sự gặp dịp tốt , no ấm như đàn lợn , gà , em bé , vàng bạc….
Một số gia đình kiêng mở tủ vào ngày Mùng Một Tết do tin rằng mở tủ lấy tài sản tức là “tống tiễn” tài lộc ra khỏi nhà. Do vậy , người lớn thường nhắc trẻ mỏ cần lấy sẵn đồ đoàn , quần áo diện ngày đầu năm ra ngoài trước lúc giao thừa. .
Bởi đây là phong thái của người chết , người bệnh , nên chụp hình hoặc chúc Tết bấy chừ không khác nào “rủa” họ bệnh tật , chết chóc cả năm. Ngoại trừ trường hợp nằm để tạo dáng chụp ảnh….
Người Việt thường tin rằng Mùng 5 là ngày nguyệt kỵ không phù hợp cho xuất hành. Chẳng thế mà ca dao Việt Nam có câu: "Mồng năm , mười bốn , hăm ba. Đi tới trước chơi cũng thiệt nữa là đi buôn".
Ở vùng quê Việt Nam và một số gia đình gốc Hoa , người ta kỵ việc xõa tóc của các thiếu nữ. Họ ý rằng tóc xõa rũ rượi gợi lên liên quan đến những hình ảnh ma quỉ , âm phủ. Do vậy , tốt nhất , vào những ngày này , phụ nữ nên chọn các kiểu tóc buộc , tết , kẹp gọn gàng khi ra đường. Tuy nhiên theo ghi nhận của tấn sĩ Nguyễn Đệ , tập tục này không phổ quát lắm.
Thi Ngoan.
Nhận xét
Đăng nhận xét